martes, 13 de diciembre de 2011

O DERRADEIRO BENEFICIO CURATO DE TABOEXA

           O DERRADEIRO BENEFICIO CURATO DE SANTA MARIA DE TABOEXA

Como escribín na páxina anterior hai unha Sentencia de 23 folios, de 13 Resultandos e 8 Considerandos, que ó mesmo tempo que dá a D. Evaristo Senra Martínez o Título e Posesión do Beneficio curato de Santa María de Taboexa e o seu anexo de San Xoán de  Rubiós, serve tamén para contestar a tantos documentos, enviados ó Bispado de Túi, polos veciños desta parroquia, perante máis de 100 anos. E coido, que esta sentencia, como obxectivo directo, pretende comumunicarse cos de Taboexa, para disimular en parte o mutismo hermético do Bispado perante tanto tempo. Fai un resumo dos acordos logrados nos Sínodos e Concordatos, sobretodo o de 1851.e explica a loita entre os procuradores dos opositores ó Beneficio curato, dous do Arcebispado de Santiago e D. Evaristo Senra Martínez desta Diocese de Túi.
Non sei, qué tiña Taboexa, para que cregos con parroquias propias, pelexaran entre sí, perante concurso, incluso con pleitos, dando poder a procuradores propios para a súa propia defensa e poder obter o noso Beneficio curato. Taboexa tiña que ter fama abonda.
                          
Ademáis de indica-la permuta entre a Casa Barbeita e o duque de Soutomaior, e a anulación de Acediagado de Taboexa polo Concordato, a concesión ó Marqués de la Vega de Armijo y Mos do Castelo de Soutomaior. e outros cambios políticos, explica os altercados que tiveron os opositores ó Beneficio curato de Taboexa, mediante os seus procuradores.
O Excmo. Sr. D. Antonio Aguilar y Correa, marqués de la Vega de Armijo y Mos e outros títulos, como padroeiro"in solidum" do Beneficio curato de Santa María de Taboexa, presenta e nombra, como cura párroco da mesma, na actual vacante, a D.Antonio Fernández y González, párroco de Fustanes, do Arcebispado de Santiago de Compostela....
E como "Acumulados: a D. Evaristo Senra Martínez, párroco de Rebordechán, nesta Diocese. 
                                     D. José Vidal, parroco de Adirán, do arcebispado de Santiago.
Os de Santiago, D. Antonio e D. José estaban representados polo procurador Besada.
D. Evaristo Senra Martínez, polo procurador Fortes.
Os tres tiveron que someterse a un exame, un concurso. "Concursillo"
E resultou, que D. Antonio Fernández y González foi  descualificado, "reprobado" nos exercicios., e o procurador Fortes  reclamou axiña o Beneficio curato, para D. Evaristo, que éste, sí, aprobara o exame..
E vaia a que se armou entre os dous procuradores. Rifaron e chegaron ir a pleito, para conseguir tal Beneficio curato. 
Pasou moito tempo, porque daquela, tales pleitos ían moi lentos.
Pero, por fin, D. Antonio fernández González, perdeu o pleito, por "ser reprobado nos exercicios", e a Sentencia concede o Beneficio curato A D. Evaristo Senra Martínez.
D. Evaristo Senra Martínez

Cando foi nomeado D.Evaristo párroco de Taboexa no ano 1882 polo Sr. Marqués de la Vega de Armijo Mos e Soutomaior, nese mesmo ano tomaba posesión en Túi o bispo Don Fernando Hue Gutiérrez, 1882-1894, e como bispo  novo no cargo, ordeou facer un censo do Clero Mandóuselle a cada crego un folla, en donde tiñan que cubri-la data de nacemento, bautismo, confirmación, estudios, grados académicos, ordes sagradas recibidas e cargos eclesiásticos.


D. Evaristo escribiu sobre sí mesmo, desta maneira:
CENSO DEL CLERO.
"Don Evaristo Senra Martínez, hijo de Don Fernando y Doña María, nació en Tuy el día 20 de Noviembre de 1844.
Se ordenó en Tuy de Presbítero en las témporas de Santa Lucía del año 1869
Estudió en el Seminario de Tuy 4 años de gramática, 3 de Filosofía y 5 de Sagrada Teología.
Fue ordenado en Tuy a título de patrimonio.
Fue capellán de Coro de la Santa Iglesia Catedral de Tuy. desempeñando al mismo tiempo igual cargo en las Congregaciones del Santo Cristo de la Agonía, Virgen de los Remedios, San Benito y Santa Casa de Misericordia, establecidas en la Ciudad de Tuy.
El 20 de Abril de 1870 fue nombrado Capellán interino del Regimiento de Infantería de Guadalajara.
El primero de Octubre del año 1871 renunció los Cargos anteriores por haber sido nombrado Párroco Castrense del 4º Batallón de la Guardia Civil
En doce de Marzo de 1872 fue trsladado al Batallón Provincial de Lugo y nombrado Jefe Castrense de la 2ª División de Vizcaya y Capellán del Hospital Militar de Portugalete.
El día 14 de Diciembre de 1875 renunció los Cargos anteriores por haber tomado posesión del Curato de Santa María de Rebordechán de la Presentación del Sr. Marqués de la Vega de Armijo.
Renunció este  cargo de Párroco de Rebordechán, por haber sido nombrado para el Beneficio curato de Santa María de Taboeja, por el mismo patrono el Sr. Marqués de la Vega de Armijo, Mos y Sotomayor, del que tomó posesión el 1º de Mayo del año 1882.
Tiene licencias para celebrar, confesar y predicar en todo el Reyno de Portugal, las tiene, además de su Obispado, de los de Victoria, Santander, Burgos, Valladolid, y de absolver resevados sinodales, y confesar monjas en el Obispado de Orense.
Taboeja, 19 de Noviembre de 1882.
Firma. Evaristo Senra Martínez.


Estivo de capelán castrense case 6 anos. dende o 20 de Abril de 1870 ata o 14 de Decembro de 1875.
E de párroco de Rebordechan, case 7 anos, dende o 14 de Maio de 1875 ata o 1º de Maio de 1882..
Iglesia de Santa María de Rebordechán

Posibemente iría com él á parroquia de Rebordechán a súa irmá Encarnación, quen axiña casou alí con Roque Fernández Parada, fillo do licenciado en leis, Ramón Fernández Teijeiro. Tiveron seis fillos, Evaristo Jaime, Enrique, Francisco,Sara, María e Castor.. No bautizo dun deles Evaristo Jaime; foron de padriños D. Evaristo Senra Martínez e a súa nai, a avóa materna do bautizado, María Martínez. Tres dos fillos deste matrimonio foron a estudiar ó Seminario de Túi. e chegaron a ser cregos. Dous deles, Evaristo e Enrique, estiveron, recén saidos de ordenarse cregos, nesta parroquia, como axudantes de seu tío.
Hai que ver as coincidencias da vida. D. Evaristo tiña o bó costume de escribir de vez en cando nos libros de bautizados algún acontecemento importante da parroquia.  En Decembro de 1906, escribe:
Están asignados a esta iglesia parroquial de Santa María de Taboeja, como sacerdotes:
D. Manuel Míguez Troncoso.
D. Ambrosio Rodríguez Estévez.
D. Evaristo Fernández Senra.
D. Enrique Fernández Senra.
D. José Domínguez Fortes
D. Evaristo Senra Martínez, párroco.
D. Manuel Míguez Troncoso era meu tío, irmán de meu pai. E D. José Domínguez Fortes, "O Cambra", así chamado na parroquia, polo segundo apelido de seu pai. Eu sabía que D. Manuel, meu tío, e D. José, eran condiscípulos, foran para o Seminario, enviados por D. Ambrosio Rodríguez Estévez, irmán da avoa de D. José, Carmen Rodríguez Estévez. Pero o que non sabía era que os tres sobriños de D. Evaristo, meu tío Manuel e D. José, "O Cambra, eran tamén condiscípulos, e foron ordenados cregos xuntos. Cando fai a relación D. Evaristo, viñan do Seminario recén ordenados.
D. Evaristo e os seus sobriños Evaristo e Enrique, estudiantes.
D. Evaristo Jaime Fernández Senra, naceu na parroquia de Santa María de Rebordechan, lugar Do Pazo,  Creciente, 0 24 de Xullo de 1885. Estudiou nunha pasantía en Arbo, e Filosofía e Teoloxía no Semonario de Túi. Foi cuadxutor de Taboexa. ecónomo de Corzáns, e de San Mamede de Vilar e párroco de San Felix de Lougares, e o seu anexo Santa María de Queimadelos,Marzo de 1919. , e encargado de San Esteban de Casteláns.. Faleceu o 22 de Xullo de 1949.
Enrique Fernández Senra, naceu en Rebordechán o 23 de Febreiro de 1887. Estudiou no Seminario de Túi, como interno.Foi ordenado sacerdote nas Témporas de Natividad de 1912.. Cuadxutor de Taboexa dende 1912 ata o 25 de Outubro de 1922, en que foi nomeado párroco de Cequiliños.Foi nomeado máis tarde párroco de Torroso, e alí faleceu repentinamente na casa rectoral o 4 de Xaneiro de 1938, ós 51 anos.
D. Francisco Fernández Senra. Foi ordenado sacerdote nas Témporas de Pasión do ano 1911. Foi nomeado capelán do barrio de San Antonio de Arbo. De momento non puiden investigar a data de nacemento. Parece que D. Enrique e D. Francisco eran xemelgos. Faleceu o 2 de Decembro de 1919. De ser así, morreu ós 32 anos
D José Domínguez Fortes, "O Cambra"
D. Manuel Míguez Troncoso, meu tío
É emocionante a toma de posesión, redactada e escrita polo notario, que era un irmán de D. Evaristo, D. Basilio Senra Martínez.

En la parroquia de Santa María de Taboeja y atrio de su Iglesia, a primero de Mayo de mil ochocientos ochenta y dos, D. José González Barros, Cura Ecónomo de esta misma, por ante mí Notario, dijo: Que habiendo visto el Título antecedente de Don Evaristo Senra y Martínez, con el que fue requerido para la toma de posesión del Beneficio Curato de esta parroquia, y de leido que fue a la puerta principal de la Iglesia en presencia de una concurrencia de vecinos, tomó por la mano al dicho Don Evaristo Senra y Martínez, le introdujo en ella y le llevó al Altar Mayor, en donde, arrodillados, hicieron oración, y en seguida se trasladaron a la sacristía, se revistieron y volvieron al Altar Mayor, y de hechas las genuflexiones correspondientes, con la debida reverencia, abrió los corporales, abrió y cerró con la llave la custodia que registró y tocó,  y lo mismo ha visto y tocado la piedra de Ara, cáliz, patena, vinajeras y más ornatos clericales, abrió el misal y lo volvió a cerrar.


Hecho esto pasó al púlpito y de allí a la pila bautismal, la reconoció y lo mismo las ampollas y Sagrados Oleos, tocó las campanas  y finalmente practicó otras ceremonias propias de este acto.
Seguidamente se hizo igual operación en la Iglesia parroquial de San Juan de Rubiós, anejo de ésta de Santa María de Taboeja.
En virtud de lo cual el Señor Comisionado dió y hubo por dada al pronotado D. Evaristo Senra Martínez la posesión real, corporal, actual, civil, de dichas iglesias y mandó que usase de ellas  y de  su derecho.....Fueron testigos:
"Anota D. Evarissto Senra no libro de bautizados en Maio de 1882:
Al tomar posesión del curato admiré la bóveda de la Iglesia y noté la falta del altar mayor pues solo existe un cuadro que contenía pintada un lienzo de la Santa Virgen de la Concepción que se halla en la sacristía".
Determinou facer unha reforma do altar maior e da igrexa.Cooperou todo o pobo, aportando traballo e madeira. D. Juan Cambra Rodríguez, do que escribín na entrada anterior, deu un castiñeiro de 7 metros de largo e 75 centímetros de espesura. Por outra banda, D, Evaristo era carpinteiro-ebanista, delineante,pintor, escultor e músico.Non me estraña que él mesmo fixera o esbozo ou deseño do retablo e axudara a construi-lo.

Esta é a reforma do altar maior despóis do Concilio Vaticano II. O único que se conserva do antigo retablo é a recuberta ou forrnelo do Sagrario. Eu recordo no antigo retablo catro grandes columnas coas súas basas e capiteis, dourados, así como tódalas demáis molduras. O resto estaba pintado dun branco-mate.
Hai poucos días fun a Rebordechán, e o mira-lo retablo, representóuseme o de Taboexa . É posible, que D. Evaristo fora tamén o atífice do retablo de esa parroquia.
Retablo maior da Igrexa de Rebordechán

E, en Rebordechán, cando estaba con esta lideira das fotos, me encontro con Castor Roque Garabatos Fernández, un neto do tal Castor, irmán dos tales cregos e por tanto sobriño tamén de D. Evaristo Senra. Castor casou con Dolores Parcero Magariños, filla dos condes Magariños de Cangas, e tiveron 20 fillos. Unha filla deste matrimonio foi a nai de Castor Roque, o que coñecemos. hai uns días, na parroquia de Rebordechán, quen tivo a amabilidade de levarnos á súa casa para contarnos esta intrigante historia.¡Qué cousas depara a vida!.
Dicía que foi pintor D. Evaristo, porque contemplei perante anos, e tamén axudei a armar, unha man chea  de pezas de madeira, que cubrían todo o retablo na semana de Pasión e toda a Semana Santa.Recordo que había  varias táboas recortadas en forma de imáxens, pertencentes ó Antigo Testamente. Nas esquinas estaban  os catro grandes profetas, Isaías, Xeremías, Ezequiel e Daniel. Adiante, no presbiterio, Abraham, Isaac e Judiht e posiblemente algunhas máis. Moi ben pintadas as figuras. Daba a sensación de que voltabamos ó antigo Testamento para volver a vivir a Pasión de Criso e a súa Resurrección de novo.
Contáronme os de Rubiós, que tamén alí había, as tales figuras, o mesmo que en Taboexa.
Non sei, qué foi feito de toda esta obra de arte. Desapareceron námbolas parroquias. Non creo fora a traza ou carcoma.Posiblemente , algún anticuario.
Esta escultura do Nazareno, foi tallada por D. Evaristo Senra. Estaba exposta no xardín que está ó lado da entrada da Rectoral, onde, aínda hoxe, segue existindo unha palmeira. Ó lado dela había tamén unha pía. enriba dun pedestal, bonita pía  por certo. Todo isto foi espoliado. A estátua foi arrancada do seu sitio no ano 1966 polo Concello das Neves, posiblemente coa autorización do entón cura ecónomo.É unha pena se rompera o seu pedestal; vese que está remendado con pezas novas. Unha mágoa, repito, porque en él estaba escrito que "Este cristo fora feito polo abad D. Evaristo Senra Martínez no ano..."
Pois esta é a proba de que D. Evaristo era escultor.
Esto é un proxecto da escalinata de Rubiós que baixa ata Igrexa., feito por D. Evaristo.Fixo tamén os planos da casa de Obra, que máis tarde serviu de casa rectoral., hoxe destruida. Era un bo delineante.
Tamén era músico. De capelán castrense, perante 6 anos, non só aprendeu música senón que chegou a tocar nas bandas militares. E, observando as habilidades musicais da xente de Rubiós, animouse a fundar nesa parroquia unha banda popular de Música. Ía con frecuencia a Madrid; alí tiña amigos políticos e militares, soltou a idea, e recolleu instrumentos abondo para dúas bandas. E fundou axiña a banda popular de Rubiós e a Banda de As Neves. A de As Neves, por mor da emigración veuse á baixo, pero a de Rubiós persistiu, ata o día de hoxe.
Penso publicar unha entrada referente a este tema: Rubiós e a súa Banda Popular, fundada por D. Evaristo.
Esta foi a primeira vez que actuou a Banda Popular de Rubiós na festa de Sandomedio de Taboexa un 7 de Agosto.
O que está sentado, co seu xerro de viño, paréceme Francisco de María Rosa, o avó de Gonzalo e irmáns, o noso veciño máis achegado, a quen eu observei moitas veces montado no seu cabalo, camiño de As Neves para face-la súa compra na praza. Un home alegre, traballador e honrado, a quen eu admiraba e quería de verdade.
Jerónimo Rodríguez Álvarez, fillo de Juan Antonio e María Rosa, natural de Rubiós, casou en Taboexa con Enarnación Fortes Rodríguez, viúva de Manuel Rodríguez Cambra, que vivía en Altamira. Este tal Jerónimo, tamén músico, era moi amigo de D. Evaristo Senra, e axudouno moito a pór en marcha a Banda Popular de Rubiós.

Igrexa de Rubiós
San Xoán de Rubiós, anexo de Taboexa dende sempre,, independizouse no ano 1904. Así anota no libro de bautizados D. Evaristo:
"En esta fecha empieza el arreglo parroquial llevado a cabo por el Ilmo. Sr. D. Valeriano Menéndez Conde. Primero de Julio de 1904".
D. Valeriano Menéndez Conde, foi bispo de Túi, dende 1894 ata 1914.
D. José Ubeira y Ubeira foi ecónomo de Rubiós dende o primeiro de Xullo de 1904 ata o 23 de Febreiro de 1905 en que comezou a rexenta-la parroquia D. Victor Vidal Cal, xa como párroco propio
Cemiterio vello de Taboexa
.

No 7 de Novembro de 1895 inaugurábase este Cemiterio en Taboexa, hoxe en desuso, chámase o antigo cemiterio. O primeiro cadaver, que se enterrou nel, foi o de Manuel Fernández Rodríguez,de 62 anos, viúvo de María Rodríguez, fillo de Francisco e María, quen faleceu por parálise estomacal.
Antes, enterrábase no Adro.


Debaixo deste altar está a sepultura de D. Evaristo Senra Martínez. Vemos dous cirios e a súa fotografía.. Era moi amigo da familia de Fernández Sobral, da feira da Carrasqueira, e concedéronlle a sepultura máis importante da capela , a que está en fronte, debaixo do altar, no cimeterio vello.
É curioso, que aínda hoxe, a 86 anos da súa morte, esta familia persista  expoñendo a súa fotografía e lle prenda cirios tódolos sábados, ano tras ano. Na actualidade é Rosa, a sobriña do perito D.Antonio Fernández Sobral, ou Maribel, a sobriña de Rosa, as que corren con este cargo.
Partida de defunción:
"En la parroquia de Santa María de Taboeja en el dia 22 de Junio de 1925, D. Evaristo Senra Martínez falleció el día 21 a las siete de la tarde en la casa rectoral a consecuencia de una afección cardíaca a la edad de 81 años, natural de la ciudad de Tuy, hijo legítimo de de D. Fernando y Dña. María. Fue sepultado el día 22 a las siete de la tarde.. Se celebraron los funerales el día 23. Asistieron 12 sacerdotes. Fueron testigos los párrocos: 
D. José Fernández Martínez, de Meder.
D. Manuel Perez Martínez, de Leirado.
D. José Rodríguez Montero, de Rubiós.
D. Mariano Araujo, de Ribarteme."
Cando tomou posesión, como párroco desta parroquia tiña 38 anos. Morreu ós 81 anos. Botou por tanto 43 anos ó servicio da parroquia.
Neste ano 1925 houbo na parroquia 13 defuncións.
                                     &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
Para deixar un bo sabor de boca, permitídeme que conte unha anécdota de D. Evariso Oína a moitos cregos e veciños. Por iso coido foi verdade..
A súa nai, ó inviuvar, vivía con él na rectoral. E unha rapaza, bastente espelida, axudaballe en algunhas cousas, sobre todo para  coida-lo cabalo..
D. Evaristo, anque era crego, tamén era político e militar. E acostumaba ir a Madríd, de cando en cando, para estar cos seus amigos, traer algún instrumento musical para a banda de música de Rubiós ou unha axuda económica.. E a rapaza ía con él ata estación de F.C. das Neves, cada quen no seu cabalo, co fin de trae-las dúas bestas de volta.
Un día foron escasos de tempo. Mesmo estaban na estación cando o tren comeza a pitar para indica-la súa posta en marcha, facendo aquel clásico e atronador ruído dunhas máquinas movidas a carbón. E D. Evaristo tivo a ocorrencia de dicirlle á rapaza: " corre, e dille ó tren, que pare, que vou eu".
A rapaza, que para ela  D. Evaristo era a persoa máis interesante do mundo, non dubidou, puxo o cabalo a galope, e correndo á par, gritaba a todo pulmón: "pare, señor tren, pare, que velaí ven o Señor Abade de Taboexa". O tren non lle fixo caso e retorna a rapaza moi anoxada..
D. Evaristo, o xefe da estación e máis que estaban a carón rebentaban coa risa.























           
         

viernes, 25 de noviembre de 2011

ARCEDIAGADO DE TABOEXA

                                                 


                                                   ARCEDIAGADO  DE  TABOEXA









O párroco de Taboexa, dende mediados do século XVI, foi de presentación de legos, sendo o derradeiro D. Evaristo Senra Martínez no primeiro de Maio de 1882.
Alá polos anos 1543-1564, o, entón, abade de Taboexa, D. Luís Afonso Carballo foi o fundador do "Padroado de Santa María de Taboexa e os seus anexos, San Pedro da Mámoa e San Xuán de Rubiós". Él mesmo se chamou "Padroeiro in solidum". Obtería a concesión, posiblemente, por reforma-la Igrexa con paredes e contrafortes de estilo románico e bóveda de cruceria de un oxival retardado. Tamén donou unha cruz de prata para a parroquia.. Este home, de casado, tivo unha filla chamada Xinebra. De viúvo, meteuse a crego.Tiña tamén un irmán, chamado Álvaro.
Cómpre facer alusión aquí da obra de D. Ramón Rodríguez Otero "Taboexa-As Neves, Historia y Arte", que adica  a tódol@s veciñ@s de Taboexa, en gratitude. Nesta obra, baseándose nos catro escudos, colocados nas catro esquinas da parte exterior da ábside, que aluden as liñaxes das familias, que emparentadas, ostentaban o dereito in solidum da presentación do "Beneficio Curato" da parroquia, explica maxistralmente, cómo se foron emparentando uns cos outros, ata chegaren a unirse as catro familias.
Os de Castro


A filla do citado D. Luís Afonso Carballo, Dna. Xinebra Fernández Carballo casa con D. Pedro Vázquez Pereira de Castro, descendente dun Barbeyto e dunha das familias dos Lobato.
Por outra banda, unha irmá de D. Pedro casa con Álvaro, irmán do fundador.
Os Bacelar
O fundador "in solidum" D. Luís Afonso Carballo deixa en testamento ó seu xenro D. Pedro o padroado de Taboexa e os seus anexos. E D.Pedro déixallo así mesmo, ó seu fillo Rodrigo, que casa cunha Soutomaior.
Os Lobato
Estes enlaces favorecen a permuta de 1677, na que Gonzalo Alfonso Pereira de Soutomaior (en Portugal) cede o padroado de Taboexa e os seus anexos a Fernando Yañez Álvarez de Soutomaior, quen renuncia á presentación das parroquias de Pías, San Mamede de Troviscoso e San Martín de Ñordelo, en Monçao.
É de advertir que o apelido do fundador evolucionou co tempo pasando a chamarse Alfonso, como Vaz ou Baz, a Vázquez..Avila y la Cueva narra esta "permuta"cando escribe sobre a parroquia de Taboexa..
Os pais de D. Pedro, D. Gregorio Vázque Lobato e Dona Blanca Pereira de Castro, así como a súa dona Xinebra Fernández Carballo, están enterrados en San Pedro de Monçao.
D. Pedro está sepultado nunha tumba, que mandou facer o seu sogro na Igrexa de Taboexa.
A Familia Barbeyta.
 A Casa Soutomair era xá na Baixa Idade Media, un potente bastión de nobreza e poder. Entre os seus membros máis célebres, aparecen: Pax Gómez de Soutomaior, pola súa pericia política, ou D. Pedro de Soutomaior, coñecido como D. Pedro Madruga, conde de Camiña, personaxe cargado de historia e lenda. Á súa morte en 1886, comeza unha serie de problemas sucesorios, non só nesta zona, senón tamén en toda España, que non terían solución ata 1795, cando a chancilería de Valladolid otorga ó Marqués de la Vega de Armijo e de Mos o dereito ós bens da rama da familia de Soutomaior, pertencente ó Castelo.


O castelo de Soutomaior atópase na provincia de Pontevedra, comarca de Vigo, municipio de Soutomaior, na parroquia de San Salvador de Soutomaior, a 18 quilómetros de Pontevedra e á 6 da ría de Vigo, nun lugar elevado, no monte do Viso, a 119 metros sobre o nivel do mar, na confluencia dos ríos Oitavén e Verdugo, enclave natural de enigmática beleza.. Ó herda-lo o marqués de Mos no ano 1795, sustitúe o escudo do ducado de Soutomaior por outro bastión da súa Casa, e en 1870, cando sitúa alí a súa residencia estival, fai algunhas reformas.
Antonio Aguilar y Correa, marqués de la Vega de Armijo, Mós e Soutomaior.
Antonio Aguilar y Correa, VIII marqués de la Vega de Armijo, e tamén marqués de Mós e Soutomaior naceu en Madrid en Xuño de 1824. Despois de varias sucesións, herdou os marquesados de Fernando Mesía de la Cerda, I marqués de la Vega de Armijo, quen obtivo daquela en 1795 o de Soutomaior.Comezou ós trinta anos unha dilatada carreira política, exercendo destacados cargos públicos perante máis de medio século. Ata chegou a ser, no reinado de Alfonso XIII, presidente do goberno de 1906 a 1907, broche de ouro da súa vida política. Faleceu en Madrid en 1908, ós 84 anos.Este home, dende Madrid, firmaba os documentos de presentación do Beneficio Curato de Taboexa.                                          
Recuemos un pouco nas datas:
No 14 de Maio de 1732 D. Félix Fernando Yañez de Soutomaior, de Lima etc. etc. , usando os seus dereitos de presentador in solidum do beneficio curato de Santa María de Taboexa e os seus anexos, nombra como párroco a D. Rafael Antonio de Saravia y Horcasitas, vigairo xeral apostólico dos reais exércitos e Armadas da Súa Maxestade en este "reyno" de Galicia e Principado de Asturias.. Documento estendido en Madrid, e que firma xunto ó duque, o seu segredario Miguel de Anessagasti.
O 28 de Decembro de ese mesmo ano 1732, tomou posesión do citado Beneficio.
Xa escribín sobre este crego, na entrada anterior, Cristianizaión de Taboexa. Era moi activo. Tivo algúns problemas coa parroquia ó intentar erradica-los últimos restos de costumes pagáns. Foi cando creou  o cerimonial do "encontro" para atraer ós seus fregueses á festa de Sandomedio.

A erección desta capela de San Bartolomeu, polos irmáns Fortes, tamén cregos, causoulle algúns desgustos. Era como minguarlle beneficios e poder..
O que menos esperaba D. Rafael era que axiña ía ser nomeado Arcediago do Cabildo de Túi, e tiña que abandoa-la parroquia de Taboexa para facerse cargo da coenxía na Catedral.
E así foi, en 1746, o Beneficio Curato de presentación e Padroado de legos de Santa María de Taboexa e os seus anexos erixíuse en dignidade catedralicia de Arcediagado. En tal senso, foi expedida unha Bula polo papa Bieito XIV en 1747. E no mes de Maio de 1748 toma posesión na Catedral de Túi, D. Rafael, como primeiro arcediago de Taboexa.
A derradeira partida, que firmou nos libros parroquiais, ten data do 15 de Abril de 1748.. Velaí a súa
sinatura na seguinte foto.  

De este arcediagado fai mención Ávila y la Cueva, cando escribe sobre a parroquia de Taboexa: "...Valen sus diezmos y los del Anejo de Rubiós 30·500 reás vellón, que por entero percive el Arcediano titular de Taboeja en la Catedral de Tuy con el cargo de poner y dotar Curas párrocos en matriz y anejo. Cuyo Arcediano fue creado cerca de mediados del siglo 18...  San Pedro da Mámoa, que es expresión antigua de Galicia y quiere decir Monumento...antiguamente anejo de Taboeja...hoy en dia no existe este anejo ni su Iglesia, habiéndose incorporado a Tortoreos.... están regulados sus diezmos en 1000 rv., los que antiguamente disfrutaba el Arcediano de Taboeja".
" NOVELEDO fue antiguamente parroaquia por si, y de tal se hallaba en el año de 1530 en que su cura parroquial asistió al Sinodo Diocesano que se celebró en Abril del citado año. Tenía por patrona a Santa Cristina Virgen y Mártir italiana. Después, con motivo, dicen, de una gran pestilencia que hubo en Galicia, que acaso fue la del año 1599, como tan memorable murió casi todo el vecindario de esta parroquia, y dimanado de esto, añaden, anejaron su territorio por mitad á las de Taboeja y Leyrado, y cesó la de Noveledo. Valen sus diezmos 10·000 reás vellón anuales, de los que llevaba la  quarta parte el Arcediano de Taboeja, otra quarta el Abad de Leyrado, y la mitad enteramente  las Monjas del Monasterio de la Villa de La Guardia".
Ávila y la Cueva deixou de escribir sobre a historia da Diocese de Túi sobre o ano de 1850  e parece faleceu no 1859.
Aínda hoxe, eses lugares onde estivo ubicada a parroquia de Noveledo, chámanse "Santa Cristina". Hai unha panaderia, que se chama a Panadería de Santa Cristina.
 .Non tardaron os de Taboexa en protestar por semellante nomeamento.de converter ó seu párroco en  cóengo da Catedral de Túi, e fanno de esta maneira:
"Xoán Antonio Rodríguez e Xoán Antonio Núñez de la feligresía de Santa María de Taboeja y apoderados de los naturales de ella, con la veneración y respeto que deven y representan a V.S.I., y que la presentación de dicho beneficio con inclusión de su anejo de San Juan de Rubiós, hes de la Excma. Señora Duquesa de Sotomayor, sus antecesores y subcesores, y quienes unos en pos de otros, han nombrado para el pasto espiritual de ellas abad y propio párroco, con residencia personal en la misma para administrar los santos sacramentos y socorrer en las urgencias precisas a los feligreses de ella, hasta el año quarenta y ocho, que cuando sirviendo de tal párroco D. Rafael Saravia, discurrió en aquel tiempo obtener y conseguir Breve de su Santidad para erixir dicho curato en Dignidad y Arcediano en la Santa Iglesia Catedral de esta Diócesis, cuya Bula o Breve, por ser lograda con obxección y subxección y contra todo el horden y reglas de Derecho, sin citación y audiencia de los parroquianos, y sin haver sido presentada por el Real y Supremo Consejo de Castilla; por esta causa y otros justos motibos que asisten a los que representan a los citados vecinos, han hecho varios recursos y entablado la correspondiente acción de nulidad de la erección del expresado Arcedianato".
Ó ver, que o Bispo de Túi non lles facía caso atrevéronse a escribirlle ó Rei, Carlos III, no ano 1781, quen, axiña, deu ordes o Bispo daquela Don Diego Fernández Angulo, e contestoulles tamén ós de Taboexa..
"... quienes por Exceder de Quarenta años la continuación del litigio, conociendo los excesibos dispendios, y mayores gastos queselo tienen oriosinado, tuvieron por acertado poner presente a  S.M. todo ello, y por su soberana piedad, y benignidad, con acuerdo de su Real Camara, se dignó mandar en veinte y ocho de Marzo de mil setecientos ochenta y uno, que el Reverendo Prelado, antecesor a V.S.I. nombrase durante dho Letigio, Curas Ecónomos en la Referida Parroquia, y Oyese en Justicia alos feligreses de ella, con Audiencia de todolos interesados, procediendo entodo con arreglo a derecho, determinando enterminos de Rigurosa Justicia, ydando noticia dela que diese, para que pudiese, la Cámara consultarla a S. M."
O bispo anterior, que recibiu as ordes de Carlos III  foi D. Diego Fernández Angulo. O bispo, a quen se dirixen  en 1798 era D. Juan García Benito.
Morre D. Rafael de Saravia y Horcasitas, e axiña é nomeado o segundo arcediago, D. Miguel María Mosquera, alá polo ano  1780.
Foron estes primeiros dous arcediagos, ben queridos. Non cobraban os dezmos ós pobres. E en certa maneira, os de Taboexa portábanse ben con eles, pagándolles os dereitos da Compulsa, que revisaba e selaba os nomeamentos e cobraba os seus dereitos reais e persoais.
Falece D. Miguel María Mosquera alá polo ano 1794 e noméase o terceiro Arcediago: D. Juan Romero y Cayro, e aquí orixínase unha gran desfeita. Era un home poseído do seu cargo, desos que cré que as xentes de abaixo teñen que sufrir os abusos e atropelos dos de arriba, e arremete contra os de Taboexa canto pode.E todo comezou, porque non lle quixeron pagar a Compulsa..
Abusando  do tribunal eclesiástico, do tribunal provincial do Reino e do Xulgado da Subdelegación de Rentas da Provincia, esixe dezmos ós máis pobres, eleva a renda dezmal a 26.500 reás vellón, e o que é peor, dá os campos do Arcediagado a traballar a xentes de afóra da parroquia, campos que acostumaban labrar Pedro Rodríguez, Xoán Antonio González e Anselmo Eixo.Chega a prohibirlles xuntar diñeiro para defenderse nos pleitos, mediante o Tribunal de Rendas. Pretende espulsar  ó Cura Vigario D. José Antonio Domínguez Estévez, muy querido na parroquia, para pór como perpétuo a D. Vicente Rivera, veciño de Alveos, nomeado por él, para servirlle de axuda, vixiar e atropelar aínda máis  ós veciños de Taboexa.. Tiña este tal Arcediago un caseiro, chamado Pedro de Oya.
Ante estes feitos, os parroquianos de Taboexa, quéixanse ó bispo de entón D. Juan García Benito, desta maneira:
"Este Arcediano ... tiene solicitado y maquinado un cúmulo de arbitrios y discursos maliciosos y muy extraños a su caracter y profesion y opuestos enteramente a la piedad, sosiego, virtud, amor y tranquilidad de los suplicantes y más parroquianos.....
Y por ser unos y otros hechos ciertos y resultantes de autos, ser de luego por la opresión y vejación con que a cada paso les está molestando y afligiendo dicho Arcediano, lo ponen presente a la notoria Justificación d V.S.I y por un afecto de su piedad le:
Suplican Se sirva despreciar y dar de mano a cualquier sugestión y extraña pretensión que intente o pretenda introducir el referido Arcediano... y preceptuar al sobre dicho se modere y abstenga de molestarles indebidamente con recursos extraños... favor que esperan alcanzar de V.S.I....
Firman; Juan Antonio Rodríguez..... y Juan Antonio Núñez.  Año 1798. Documento selado con
SELLO QUARTO, AÑO DE MIL SETECIENTOS NOVENTA Y OCHO"
HISPANIARUM REX, CAROLUS IV, DEI GRATIA./
/*-


O bispo da diocese de Túi non lles deu resposta E no ano 1859 volven outra vez ó ataque., e lémbranlle a cantidade de veces que lle escribiron, agora dicen que solicitaron preto de un mes....
"Que si era cierto que la sentencia que lograron del Tribunal de V.E.I en el año de 1787, había sido declarada por pasada en autoridad de cosa juzgada....Y Ahora que sabemos que esa sentencia es una ejecutoria solemne y que como tal ha sido publicada en este Triibunal Eclesiástico, pedimos que ponga en ejecución en todas sus partes. Bastante tiempo estuvo la parroquia privada de párroco propio, y supuesto que la sentencia ha declarado nula y sin ningún valor y efecto cuanto se hizo, formando de nuestro curato una canongía de la Catedral, con tanto perjuicio nuestro y que hemos disputado durante muchos años.... Suplicamos a V.S.I., con la mayor sumisión se digne en poner a ejecución la sentencia referida....así lo esperamos en justicia que pedimos. Taboeja Octubre diez de mil ochocientos cincuenta y nueve....."
Firman:
A primeira firma é de D. Juan Cambra Rodríguez, que naceu no 29 de Decembro de 1805 e faleceu no 1895.. Naceu en Altamira, na casa que refixeron ultimamente. Alí se casou con Benita Rodríguez Rodríguez, e tiveron una filla Josefa Cambra Rodríguez. Ésta casou con Juan Antonio Domínguez e Domínguez e tiveron a Manuel Domínguez Cambra, quen casou con Encarnación Fortes Rodríguez, e tiveron ó crego José Domiínguez Fortes, chamado "O Cambra". polo segundo apelido de seu pai. Este crego era primo carnal da miña tía política Herminia Rodríguez Fortes.
A pique estivo de tomar posesión o cuarto arcediago de Taboexa. . Rodríguez Otero, ó referirse a este tema, escribe: "Cuando se suprime por el Concordato de 1851, cien años después, era canónigo arcediano de Taboexa el pontareano D. José Manuel Alcalde. Lo había propuesto en 1827 Doña María Felecidad Pinto y Sousa, marquesa viuda de Mos y madre tutora y curadora del Duque de Sotomaior. El canónigo Alcalde es compensado con la dignidad catedralicia de arcipreste".
De chegar á posesión do cargo, significaría unhas cantas décadas máis de sufrimento para os veciños de Taboexa, que rexeitaran perante  113 anos tal arcediagado. Sería o pontareano, arcediago de Taboexa mentras vivira. Por outra banda.conviríalle ó Bispado, que os de esta parroquia seguiran mantendo ó seu Cóengo. Coido, que os continuos escritos, enviados polos nosos antergos, puideran apremar a celebración de Sínodos ata chegar ó citadoConcordato de 1851, que rematou o problema.
Os de Taboexa láianse non por falta de cregos; daquela terían uns sete, entre capeláns e o párroco nomeado e dotado polo propio arcediago. Pero eles querían aquel párroco especial, docto, letrado, o do "Beneficio Curato", que lles nombraba o seu presentador "in solidum", entón a marquesa de Soutomaior.
Era para eles un orgullo ter ese beneficio e non querían perde-lo; por iso loitaron tanto tempo.. E ganaron. Coido que na parroquia farían estoupar bombas de palenque, e celebraríano nas adegas con xerros de viño tinto.
Eu, que son un apaixonado pola miña querida parroquia, teño moito que agradecer ós nosos antergos e ós de agora, que souberon e saben garda-las tradicións e defende-los nosos dereitos.
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        
Por fín nombraron párroco, desligado do Arcediagado, a D.Manuel Antonio Nuñez  o 7 de Xullo de 1861.
D. Manuel Antonio Nuñez faleceu o 25 de Xaneiro de 1880, e seguiuno no seu cargo, despois dun largo litixio entre dous presentadores, D . Evaristo Senra Martínez, que sería o derradeiro presentado por legos ó Beneficio Curato de Santa María de Taboexa e os seus anexos.Foi presentado polo marqués de la Vega de Armijo y de Mós. E tomou posesión o primeiro de Maio de 1882.
D. Evaristo Sernra Martínez
 O nomeamento de D. Evaristo, é unha sentencia, que contén 23 folios, onde resume a historia do que acabamos de escribir, e o mesmo tempo está dirixida ós de Taboexa, como contestación a tantos documentos, que enviaran perante cen anos ó Bispado.

 "Hacemos saber a los vecinos del Beneficio curato de Santa María de Taboeja y su unido San Juan de Rubiós, y más personas a quien toque........"
Sobre D. Evaristo Senra Martínez, escribirei na próxima entrada.
Quiero agradecer aquí ó meu amigo e condiscípulo Alfonso Fernández Galiana, prelado de honor da Súa Santidade, Pro-Vigairo Xeral, Chanceler-Secretario do Bispado, por haberme facilitado documentación destos temas, gardada con esmero en carpetas no Bispado perante tantos anos.
E tamén a Ramón Rodriguez Otero, quen rexentou varias décadas esta parroquia, pola numerosa documentación , maxistralmente exposta na súa obra "Taboexa-As Neves, Historia y Arte, dedicada a tódolos veciños e veciñas de Taboexa, en gratitude".
E ó meu amigo, e condiscípulo tamén, Celso Rodríguez Fernández, Prelado de Honor da Súa Santidade, Dr. en Filosofía e Letras e en Teoloxía, catedrático e Decano Na Universidade de Vigo, Fundador e director da JUM -Juventud Unida en Marcha, pola axuda prestada.
Sen esquecerme do meu caro amigo Xoán Martínez Tamuxe, polo seu apoio, documentación e ánimos que me dá a cotío para que siga escribindo. Tamuxe, historiador, arqueólogo e investigador é un apaixonado polo patrimonio histórico da nosa parroquia. Perante máis de trinta anos leva percorrendo os nosos montes e escribindo un feixe de artigos. sobre a historia, achados e petroglifos de Taboexa en "Castellum Tyde", "Soberosum" do museo de Ponteareas e outros, espallados nos xornais.e revistas.
NOTA.-A documentación vertida neste traballo sobre os numerosos escritos , enviados polos veciños ó Bispo de Túi e ó rei Carlos III, co gallo de recupera-lo Beneficio curato, tal como sempre, libre do arcediagado, é totalmente inédita ata o día de hoxe. Levaba máis de 200 anos agochada nunhas carpetas do Bispado. Por mor da síntese, que require unha bitácora, non puiden publicar todo de momento..
Saúdos a todos. Ata próxima entrada. Escribirei sobre o derradeiro párroco do Beneficio curato, D. Evaristo Senra Martínez..
















sábado, 1 de octubre de 2011

CRISTIANIZACIÓN EN TABOEXA


Petroglifo Cabreira-Morgallón ( A gran serpe).


Petroglifo Cabreira-Morgallón (As Serpes).




El primer símbolo de Cristianización en Taboexa entre los
diversos grabados del petroglifo Cabreira-Morgallón.


      Estas tres fotos fueron tomadas en el Petroglifo Cabreira-Morgallón, subiendo la pista, que está al lado del Centro de Interpretación del Patrimonio de Taboexa, a 900 metros, y al lado mismo de la referida pista, en la esquina de una bifurcación de un camino forestal en una roca a ras de tierra. Repito esto porque algunas grabaciones están a punto de borrarse para siempre por la normal erosión. Necesita ser limpio, debidamente identificado, cubierto y vallado. Rogaría a las autoridades a quién corresponda, que no se demoren mucho tiempo.
      En los primeros siglos de nuestra Era, un galaico de Taboexa, posiblemente un nuevo converso a la religión cristiana, respetando los demás grabados, quiso hacer constar entre ellos esta cruz. Según el historiador, investigador, arqueólogo, y buen amigo, Xoán Martínez Tamuxe, puede ser este cruciforme el primer símbolo de Cristianización en Taboexa. Hay muchos cruciformes en esta parroquia. posiblemente más conservados y presentables. Escogí este, por ser el único, que está grabado en un petroglifo, para mí, uno de los más importantes y muy descuidado, como acabo de decir. Es una fotografía, que no parece la adecuada para este trabajo, no luce, pero es la más antigua.Para mí, es de finales del siglo IV, cuando Prisciliano predicaba por estos contornos.
       Es curioso lo que escribe Xoán Martínez Tamuxe en Castellum Tyde, Revista do Instituto de Estudios Tudenses, nº 1 2007: "O nome de Tabulela, o identifica entre outros autores, Ávila y la Cueva co de Taboexa. É obrigado dicir que o dito termo naquela época non se refire o que hoxe abarca esta parroquia, senón que comprendería un máis amplo territorio, tal como o propio concello ou aínda un arciprestazgo. E neste senso temos que entender que o significado de aqueles nomes de parroquias estaba integrado por varias igrexas (asambleas ou reunión de fieis). A súa antigüidade tamén se deduce dos patronos ou titulares a quen se dedican as primitivas igrexas (o Salvador, a Virxe María, os Apóstolos, primeiros santos mártires...) Reforza tal primitivismo a existencia de castros... Pois a estes hábitats chegou o Cristianismo...
       Curiosamente esta parroquia de Taboexa atópase na ladeira do poniente a poucos metros do coñecido "Coto de Altamira" (xacemento arqueolóxico dos máis ricos de Galicia en canto ao aporte de bronces romanoa tales como figuriñas, moedas, pezas de ouro...
     Outra razón que confirma tratarse da primitiva parroquia son os repetidos e múltiples cruciformes claramente cristolóxicos, que se atopan nos seus montes...Hoxe boa parte dos aotores modernos, coñecedores da cultura paleocristiana, con Castelao á cabeza, cren se trata dos primeiros testemuños que evidencian a lóxica campaña de Evanxelización das nosas parroquias.
        Pois estes preciados documentos atópanse tanto na ladeira sur do Monte de Sandomedio e outro no monte baixo de Taboexa, ao norte da Igrexa parroquial. Cruciformes que nalgúns casos , como neste último, se atopan cristianizando signos pagáns (petroglifos).
         Estas rochas, colmadas de cruciformes, finamente gravadas, podían ter a misión dun altar, lugar de cultos ou de monumento que convidaba á oración, como hoxe-por exemplo- un cruceiro.
            En moitos casos, preto destas cruces ou sobre elas, levantáronse moitas capelas dos montes e aínda algunha igrexa parroquial. Á beira deste Castro de Taboexa, emprázase a capela de San Bartolomeu. Ao pé e recostada no propio castro atópase precisamente, a igrexa parroquial".
       Este galaico dio así una gran lección a todas las autoridades eclesiásticas y civiles de todos los tiempos. No quiero meterme en este tema, porque es muy profundo e inmenso, pero me vienen a la memoria en estos instantes, la matanza de los Cátaros en el Sur de Francia, la dureza de la Inquisición, la invención de un Santiago Apostol vestido de blanco, montado en un caballo blanco, matando moros, la degollación de Prisciliano y algunos de sus discípulos. No había respeto ni tolerancia. Querían imponer la fe haciendo rodar cabezas. Sin embargo, el galaico de nuestra parroquia, con una sencillez asombrosa, hizo la grabación de su cruz, respetando a las demás.
       Existe la posibilidad de que PRISCILIANO predicara en Taboexa. Si no él, seguro sus discípulos.
Prisciliano
Nació Prisciliano en el año 349, en el entorno de una familia senatorial, en Iria Flavia, una parroquia de Padrón, en A Coruña. Fue fundada Iria Flavia por los finicios y romanizada por Vespasiano. Está ubicada en la confluencia del río Sar y el río Ulla, y llegó a ser un puerto importante.
       El joven Prisciliano tenía inteligencia, don de gentes y de palabra y una gran cultura, que perfeccionó en la Universidad de Burdeos. Estaba llamado a ocupar un sillón entre los clérigos purpurados de entonces.
       Fue en la ciudad francesa donde descubrió el cristianismo primitivo. y allí fundó una comuna ascética, donde se meditaba profundamente. Allí nació su doctrina.
       Doctrina que estaba basada en la austeridad y la pobreza. Concedía una gran importancia a la mujer, abriéndole las puertas de los templos y aceptándola como participante activa en los ritos.Hay textos en latín  del año 381, en los que consta una monja galaica priscilianista, llamada Exeria. Recomendaba la abstinencia del alcohol. Aconsejaba el celibato, aunque no prohibía el matrimonio de monjes y clérigos. Sabía muy bien, que los druidas galaicos solían ir a los bosques a meditar y pedir a los dioses fuerzas y sabiduría para regir, enseñar a su pueblo y curar a los enfermos. Por eso, en verano, gustaba de celebrar los ritos en los bosques, quizá con el ánimo de cristianizar esta costumbre druida. Gustaba de amenizar estos ritos con cantos y bailes regionales. Permitía a sus clérigos usar el pelo largo y andar descalzos. Condenaba la institución de la esclavitud de los romanos.
       Pero, lo que le llevó a la muerte, fue el rechazar la unión de la Iglesia con el Estado imperial y la corrupción y enriquecimiento de las jerarquías. Instaba a la Iglesia a abandonar la opulencia y volver a unirse con los pobres.
        Hacia el año 379, vuelve al Noroeste peninsular y comienza su período predicante, obteniendo un gran éxito, en especial entre las mujeres y las clases populares
        Viajaba mucho. Lo mismo estaba en Roma y Milán, como en Burdeos o Tréveris, o en Braga. En esta ciudad lusitana observó su inmenso y famoso comercio, y ahí fue en donde conoció a Tabulela,  al observar  la mercancía fabricada en esta parroquia, expuesta a la venta: doliuns, baldes, carruajes, cerámicas, lucernas  y toda clase de  bronces, todos ellos con la marca de origen: "In Tabulela factum". Por eso dije, que no me estraña, que fuera él, quien predicó en esta parroquia.
         Itacio, obispo de Ossonoba fue su enemigo acérrimo.. Convocó el concilio de Zaragoza en el año 378 con el único afán de terminar con él.. No tuvo éxito. Según las actas, el obispo de Astorga abondonó el Concilio en el segundo día, para ocupar más tarde un lugar relevante entre los priscilianistas.
         En el año 382, en el que fue nombrado obispo de Ávila, viaja Prisciliano a Roma, pero el obispo Dámaso, en plena pugna para obtener la primacía de la Sede Romana, convirtiéndose así en el primer Papa Oficial de dicha Sede, se niega a recibirle, poniendo por escusa no considerarse competente para anular un rescripto del Emperador.
        Viaja Prisciliano a Milán y logra se anule el Decreto Imperial. Regresa a Espña, y consigue que el proconsul Volvencio ordene detener a Itacio, quien huye a Tréveris, y allí trama con el  Emperador Máximo diseñar un proceso judicial "ad hoc" la "Condena por Maleficium"- brujería.
         En el año 385, Prisciliano llega a Tréveris y es condenado y decapitado por "brujo" junto a unos cuantos discípulos suyos. Así se convierte en el primer hereje ajusticiado por la Iglesia Católica a través de una institución secular. La cabeza de Prisciliano rodó en Tréveris en la primavera del año 385 ante los extasiados ojos de un público, que no entendía lo que estaba pasando.
         Al final, a todos los obispos les remordía la conciencia, llegando incluso a excomulgar a Itacio.
         En 388, según San Sulpicio Severo, varios discípulos exhumaron  en Tréveris sus restos y los trajeron a Iria Flavia.
         Según algunos, no se sabe si  el busto de la Catedral de Santiago contiene las reliquias de Santiago o de Prisciliano. Podría saberse con la prueba del carbono 14 radioactivo. Nunca se ha hecho y es normal que no se haga. No cambiaría la fe de los peregrinos ni el sentido del camino. Se trata de un peregrinaje ecuménico. La gente va allí para encontrarse consigo misma y con Dios.
         El movimiento priscilianista duró dos siglos más. Concilios de Toledo, y otro celebrado en "Aquis Caelenis", actual Caldas de Reis, trataron de exterminar tal doctrina.
        Creo que los discípulos de Prisciliano transgredieron su doctrina, cambiando las especies á consagrar y exagerando la predicación de los evangelios apócrifos.
          Al final, fue San Martín Dumiense, quien en el Concilio I de Braga, año 561, condenó y sofocó tal doctrina
                                                      &&&&&&&&&&&&&&&
.
          LOS SUEVOS EN TABOEXA.
         Con la caída del Imperio Romano, 30.000 suevos, de los que solamente 8.000 eran soldados, se concentraron en las orillas del los ríos Duero y Miño, en la zona de influencia de "Bracaria Augusta", Braga.
          Llegaron en el año 409. Nombraron rey a Emérico (409-438), quien firma un "foedus" con Roma en 410, por el que los suevos establecen su reino en la provincia romana de Gallaecia, aceptando al Emperador de Roma como superior. Emérico cede el trono a su hijo Riquila, quien realiza campañas militares por toda la Península, gracias a la unión entre suevos y galaicos.
         Es de destacar que los galaicos estaban hartos de cuatro siglos de dominación romana. Por eso acogieron de buena gana a los suevos, que eran grandes guerreros, pueblo indómito, el terror de Roma.. Era la ocasión de erradicar para siempre de Galicia la dominación romana. Por ese motivo hicieron alianza militar con ellos.
          Si los suevos llegaron hasta el río Miño, estuvieron también en Taboexa. Y serían bien acogidos, por lo que acabo de decir. Los taboexanos también estaban cansados de tal dominación. Celebrarían su llegada y harían alianza con ellos.

Emérico primer rey de G alicia
         Hay una serie de dinastías y una época oscura, que llegan hasta el rey Carriarico (550-550), quien se convierte al Catolicismo en 550. En su reinado, cayó sobre toda Galicia una gran epidemia de lepra, de la que era víctima su propio hijo. Ante esto, el rey, enterado de los milagros que obraban las reliquias de San Martín de Tours, intentó traerlas a Braga. Los reyes francos le deniegan tal petición; le exigían la conversión al catolicismo. El rey no se dió por vencido, mandó construir un suntuoso templo en Lugo, y envió una segunda delegación  con muchas más ofrendas.
         Y es aquí, cuando San Martín Dumiense se encuentra en Francia con esta delegación sueva, casi paisanos suyos, y les ayuda a adquirir tales reliquias.
          SAN MARTIN DUMIENSE, es el alma de la cristianización en Galicia.


San Martín Dumiense
         Cumple destacar aquí la gran figurade de ese tiempo, San Martín, miembro de una familia romana de la antigua provincia de Panonia, actual Hungría. Nació sobre el año 510. Fue ordenado sacerdote muy joven, peregrinó a Palestina para conocer, pisar, besar y tocar la tierra de Cristo. Estudia griego y tiene contactos con el floreciente movimiento monástico en las montañas de Judea.
         De vuelta, pasa por Roma. Atraviesa el reino de los francos y allí se encuentra con la comitiva real sueva, a quien ayuda a adquirir las reliquias de San Martín de Tours, para curar al hijo del rey Carriarico. Y así fue cómo el sacerdote húngaro vino a Galicia, traido de la mano de sus casi paisanos, los belicosos emigrantes centroeuropeos.
         En el Concilio I de Braga (561) hace así su propia presentación: "Nací en Panonia, atravesé los anchos mares, y movido por el impulso divino, llegué a esta tierra gallega, que me acogió en su seno".
     
San Martin Dumiense
         Por cierto, portó las reliquias de San Martín de Tours, se las aplicó al hijo de Carriarico y quedó curado de la lepra .
         En el año 555 funda un Monasterio en Dumio, cerca de Braga, capital de la provincia gallega y sede del reino de los Suevos.y en el día 5 de Abril del 556 es consagrado obispo.
         Predicando con su propio ejemplo se dedica a la evangelización de los suevos. No forzaba a nadie. Persuadía. Era un verdadero santo.  De esta manera, fue convirtiendo al cristianismo a  Carriarico y después a Teodomiro.
         Presidió el  I Concilio de Braga, convocado por el Papa Juan III y el rey Teodomiro, para poner fín a la querella, suscitada por la doctrina priscilianista. Parece que los discípulos de Prisciliano se pasaron un poco, disvirtuando la doctrina de su maestro, Se celebró este Concilio en el año 561, y San Martin contribuye a condenar y sofocar tal doctrina..
         En este Concilio se hace constar el documento "Parroquiale Suevorum", o "Divisio Teodomiri", en el que se hace una relación de los obispados y parroquias de la provincia de Galicia. Aunque se llama "parroquiale", hay quien opina que fue una simple división hecha por el rey.
         En el Obispado de Túi, se enumeran las parroquias de : Tuy, Turedo, TABULELA, Lucuparre, AUREAS, Langetude, Carisiano, Marciliana, Turonio, Celesantes, Toruca, y los "Pagus" de Aunone, Sacria, Erbilone, Canda, Ovinia, e Cartase.
         En esta división, hecha por el rey Teodomiro, se nota la influencia de San Matín, que tenía un gran interés en erradicar la idolatría romana. Era su obligación. Así en la parroquia tudense "Ares", en donde había un templo dedicado a este dios romano, disimula tal nombre añadiéndole dos vocales, u-a, pasando a llamarse Aureas. Lo mismo pasó con la parroquia "Ares" de "Pont-Ares", pasando a llamarse Aureas, por la misma razón. Actualmente las dos se llaman Areas.

San Martin Obispo de Braga
         En el año 569 es proclamado obispo de Braga, conservando la dignidad episcopal de Dumio, a ruego de sus monjes.
         Preside también el II Concilio de Braga en el año 572. Asistieron ocho obispos gallegos, con la presencia del rey Miro. Falleciera ya Teodomiro, sobre el año 570.
         De este modo se convierte en el prelado de toda Galicia. Para una mejor atención espiritual de los fieles erige otra metrópoli en Lugo.
         Fue San Martín el hombre letrado más importante de aquella época. Hay, quien dice, que seguía el estilo de Séneca. Escribe para los monjes: "Sentencias de los Padres de los Desiertos". Para el rey: "Fórmula de la vida honesta". Para los obispos y sacerdotes: "Tratados morales y cartas". Para el pueblo: "De correctione rusticorum", Redacta esta gran obra, para que sirva de instrucción pastoral a los obispos del Reino, instándoles a que  exhorten al pueblo, para preservarlo de supersticiones idolátricas y de supervivencias paganas..
         Debo citar este párrafo textual de su obra:
         "¡He aquí qué clase de promesa y de profesión de fe teneis con Dios! Y cómo vuelven enseguida a los cultos del diablo algunos de entre vosotros, que renunciaron al diablo, a sus cultos y a sus malas obras. Pues, encender velas junto a las piedras, los árboles, las fuentes y en las encrucijadas...¿qué otra cosa es, sino culto al diablo?. Los actos de adivinación, los augurios y el celebrar el día de los ídolos..... Festejar las Vucanales y las Calendas, adornar mesas y poner ramas de laurel, prestar atención al pié que se usa, derramar grano y vino en el fuego y poner pan en las fuentes...Que las mujeres invoquen a Minerva mientras tejen, que elijan el día de Venus para sus nupcias y que presten atención a qué día se ponen en camino... Hechizar hierbas para encantamientos e invocar el nombre de los demonios...¿qué otra cosa es sino culto al diablo?...Así, pues, cualquiera que, menospreciada la señal de la cruz de Cristo, pone sus ojos en otros signos, ha perdido la señal de la cruz que recibió en el bautismo".
         La repercusión de los Concilios de Braga, el celo y la influencia de las enseñanzas de San Martín se hicieron notar en Taboexa. El obispo de Túi, Anila (572) ordena cristianizar las costumbres paganas en esta parroquia.

Capilla actual de San Mamed-Sandomedio
en la cumbre del monte.

      Se empezó por el sacrificio a la diosa Cal-Leach, en la cumbre del monte, hoy llamado Sandomedio.Los cristianos levantaron una rústica capilla encima del ara del sacrificio, y el día 5 de Agosto suben al monte con una imágen de un santo mártir, el preferido de San Martín Dumiense, llamado San Mamés. Pero, al llegar a la cumbre, se encontraron sin capilla. Los amantes de la diosa fueron más madrugadores, la deshicieran y ya habían hecho el sacrificio de costumbre sobre el ara de siempre. Se dice, que el derribo de la capilla se repitió muchas veces, por la misma razón. En la visita pastoral de 1528 se anota: "avia en la dha feligresia una hermita de San Mamed no tyene propiedades está en el suelo".
         San Mamed, o Mamés, que significa "el que fue amamantado por una nodriza", nació de una familia modesta en Cesarea de Capadocia, Asia Menor, actual Turquía, por los años 259. Sus padres, Teodoto y Rufina, estaban en la cárcel, por ser cristianos. Nació Mamés, y al poco tiempo murieron sus padres, Fue criado por una viuda rica, llamada Amnia, que pagó a una nodriza para que lo amamantara. Murió Amnia, cuando Mamés tenía 15 años, heredando toda su fortuna. El Gobernador, para quedarse con su herencia, sometió a Mamés a tormentos, para que abjurara de su fe. Fue echado al foso de los leones, pero estos más bien le lamieron y acariciaron. Al fín le clavaron un tridente en el abdomen. Mamés cogiendo con las manos sus intestinos, escapó para morir fuera de aquel lugar.
           A partir del siglo IV, los primeros cristianos de Prisciliano construyen una capilla en donde veis erigida la actual y majestuosa Iglesia actual. A través de los siglos fue modificada y ampliada., hasta llegar a los siglos XV y XVI, que, gracias a los benefactores y futuros presentadores de los beneficios curatos, reestructuraron el templo que estais viendo. Son estos: Los de Castro, Los de Lobato, Los de la familia portuguesa de Barbeyto, y los Bacelares.
           Además, la Iglesia de San Pedro da Mámoa, la Iglesia de Rubiós, ambas anejos de Taboexa, y las capillas de San Bartolomé , San francisco o San Antonio, San sebastián, San Vicente, la de la Concepción en la Carrsqueira, y la de San Mamed o Sandomedio.
            Es de señalar, que en donde había una Mámoa, allí construían una capilla o templo.En mi opinión, existieron cuatro Mámoas en esta parroquia. La de San Pedro da Mámoa, en Tortoreos, al pasar el puente por donde pasa el río Xuliana en Liñares, subiendo a la derecha., Era, de aquella. anejo de Taboexa junto con otros barrios de Tortoreos. como Rabelo,, otra en Rubiós, también anejo de Taboexa hasta 1904: en Altamira o en donde está edificada la Iglesia parroquial, y en la Carrasqueira en la Capilla de la Concepción..



Iglesia de Santa María de Taboexa
         La estructura, fachadas y paredes de nuestra Iglesia Parroquial son de estilo románico, un retraso evolutivo del románico en Galicia, penetrando en los siglos del ojival.
Bóveda de Crucería


.

         La preciosa bóveda de crucería, de estilo gótico, es otro retraso evolutivo, aquí del ojival. Así lo expone magistralmente el eminente arqueólogo y escritor Ramón Rodríguez Otero, en su obra "Taboexa-As Neves, Historia y Arte".
         La construcción, en varias etapas, es de mediados del siglo XVI. Yo mismo, a la edad de 16 años, aprovechando un andamiaje, para limpiar de cal dicha bóveda, en el rosetón central del coro, por mandato del entonces cura párroco D. Manuel Ocampo Carrera, resalté con pintura la fecha en él grabada 1546.
        Y digo, para limpiar de cal, porque, en varias ocasiones de peste, fue rociada con cal, por razones de higiene, ordenado por las autoridades de sanidad de aquellos tiempos.
         Hubo una peste en 1528, "sudor anglicus", muy contagiosa y generalmente mortal. No atacaba a los bebés y niños pequeños. Sus víctimas eran mayoritariamente varones. En pocas horas morían los contagiados. Los que resistían las 24 horas solían salvarse.
          En una visita pastoral de ese año 1528, según indica Ramón Rodríguez Otero, se mandó blanquear la Iglesia, la de aquel entonces, porque la bóveda de crucería no existía. Sobrevino la gran peste del año 1599, que, según Francisco Ávila y la Cueva, devastó a parroquias enteras, como a Noveledo.
          Volvería a blanquearse con motivo del cólera morbo a principios del siglo XIX. Nace esta peste en la India en el año 1817. Llega a Europa a partir de 1830. En la Península Ibérica se propaga con tres focos iniciales, Galicia, Extremadura y Andalucía.
          Tal epidemia fue brutal. La desolación era terrible. Apenas se encontraba una persona, que gozara de salud, ni una sola, que dejara de llorar pérdidas irreparables. Los inválidos morían sin auxilios, porque los vecinos se negaban a tener comunicación con los enfermos.. Sanidad, de aquella, vió oportuno volver a desinfectar los edificios públicos blanqueándolos con cal.
        Las paredes, bóveda de crucería y la pila bautismal y de agua bendita, que veis en las fotografías, estuvieron pintadas de cal hasta el año 1949, en el que, creo, que, gracias a la gentileza y aportación económica de Miguel Fortes Alonso, vecino de esta parroquia, se limpió por primera vez..
        Es posible, que por culpa de estas pestes, sobretodo la de 1528, quedara la parroquia de Santa Cristina de Noveledo sin habitantes.
           Ávila y la Cueva afirma:: "Noveledo fue antiguamente parroquia por sí, y de tal se hallaba en el año de 1530, en que su cura párroco asistió al Sínodo Diocesano, que se celebró en Abril del citado año. Tenía por patrona tutelar a Santa Cristina, virgen y martir italiana.. Después, con motivo, dicen, de una pestilencia, que hubo en Galicia, que acaso fue la del año 1599, como tan memorable, murió casi todo el vecindario de esa parroquia, y dimanado de eso, añaden, anejaron su territorio por mitad a las de Taboeja y Leyrado y cesó la de Noveledo.Valen sus diezmos 10.000 reales vellón, de los cuales lleva la quarta parte el Arcediano de Taboeja, otra quarta el Abad de Leyrado... y la mitad enteramente  las monjas del Monasterio de la villa de la Guardia. Dista de Tuy 3 leguas"

Pila bautismal
Pila de agua bendita
.         Yo mismo he contemplado hasta el año 1949-1950 estas pilas, la bóveda de crucería y las paredes de la iglesia impregnadas de cal, por los motivos anteriormente dichos..

                                               &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

           A finales del siglo XVII y comienzos del XVIII , relevantes acontecimientos forzaron cambios radicales en la cultura y tradición milenaria de Taboexa.
           1º En el año 1688 D. Bartolomeu Barbeyto y Padón construye, en la parroquia de Corzáns, un "Pazo da Inquisición", con derecho a capellanía y obras pias.. El fundador fue Inquisidor General de Galicia.  Comenzó a prohibir los sacrificios a los dioses paganos,  nombrar el nombre del dios Ares y adorar a los montes. Los nombres paganos de los días de la semana tenían que ser llamados "feiras". Desde esta Institución se fue propagando el miedo y la represión.. Los devotos de la diosa Cal-Leach tuvieron que dejar de cumplir aquel rito tradicional.. Bartolomeu Fortes Ucha, natural de Taboexa, y sacerdote, entonces, de dicha parroquia, fue el primer capellán de la Institución Censora.


Portalón del Pazo de la Inquisicón de Corzáns.

Lo que queda de dicho Pazo es esta monumental portada, blasonada con tres escudos: el del centro contiene las armas de la Inquisición, el de la derecha  las de Barbeito y Padrón y el de la izquierda las de Suárez de Puga.. Contiene también una inscripción que dice: "Mandola fabricar el Sr. Dr. D. Bartolomé  Barbeito y Padrón, natural de esta feligresía / inquisidor apostólico y más antiguo de este reino de Galicia / año de 1688 / para clérigos de su familia  y vecinos de esta feligresía  a falta de aquellos". Este "Portalón", sito en Pontevedra, municipio de Salvaterra de Miño, parroquia de Corzáns está bajo la protección de la Declaración Genérica del Decreto del 22 de Abril de 1949 y la ley 16/1985 sobre el Patrimonio Histórico Español.
          2º.- El Licenciado Bartolomeu Fortes Ucha, el nuevo capellán del Santo Oficio de Corzáns, tenía un hermano Félix Fortes Ucha, que era párroco de Cela y Zamáns, Dicho sea de paso y entre paréntesis, diez parroquias de la Diócesis de Túi-Vigo, las más antiguas, tienen como Santo Patrono, a San Mamede, y entre ellas está la de Zamáns. Pues, a estos dos hermanos, naturales de esta parroquia, del barrio de Altamira, se les ocurre, allá por los años 1730-1740, construir una capillla bajo la advocación de San Bartolomé, a escasos metros de la casa paterna. Temerariamente pienso pudieron destruir, con dicha construcción, la mámoa allí existente.

Capilla de San Bartolomeu
San Bartolomeu


        3º.- Según consta en el archivo capitular de Túi, D. Rapahel  Antonio de Saravia y Horcasitas , toma posesión de esta parroquia y sus anejos de Rubiós y la Mámoa el día 15 de Abril de 1732, presentado por los Marqueses de Soutomaior. Era D. Rafael un sacerdote muy culto y activo.En un principio se ganó a la parroquia. Pero, pasados unos años, presiononado por el Obispo de  Túi D. Fernando Ignacio de Arango e Queipo y el capellán de la Institución Censora Bartolomeu Fortes Ucha, comenzó a prohibir las costumbres paganas en la parroquia, y por tanto, los sacrificios en el monte a la diosa Cal-Leach.. Pero no fue tan fácil.. Los amantes de la diosa hacían oídos sordos y seguían con su tradición.No hay que olvidar que  en aquella época, ni todos eran cristianos, y los que lo eran no renunciaban a las costumbres de siempre.Creerían que llevar animales al monte para sacrificarlos y comerlos no era pecado.
         Por otra parte, el párroco Rafaél, no estaba de acuerdo con la construcción de una nueva capilla en su parroquia. Era como restarle beneficios y poder.
      Y sucedió, que por el año 1740, ante la presión de la Inquisición  y de su párroco D. Rafael, los taboexanos deciden no subir al monte Sandomedio los días señalados 5 y 7 de Agosto.Solamente acudieron unos cuantos cristianos con su párroco.
       Pero, el día 24 de Agosto, fiesta de San Bartolomé, toda la parroquia acude a Altamira, portando toda clase de animales, que se pujarían al final, para beneficio de la fiesta..Y nombraron a San Bartolomé el santo  que quita el miedo, por tener el demonio preso con cadenas a sus piés. Todo esto lo hacían por venganza y 
causarle celos y problemas a D.Rafaél, quitándole prerrogativas a san Mamede y dárselas a San Bartolomeu. Aún hoy, el día 24 de Agosto, fiesta de San Bartolomé, se reciben "croques" del santo para perder el miedo,  y la parroquia sigue llevándole toda clase de animales.
       D. Rafael, se sentía solo y sin el apoyo de sus feligreses. Le dolió muchísimo no acudieran a la fiesta de San Mamed, pero mucho más, le llevaran los animales a San Bartolomé. De esta manera, la fiesta de su santo iría a menos. E ideó algo curioso.Pidió a los sacerdotes de las parroquias del alrededor, los de Batallanes, Ribartemes, Vilacoba, Guillade, Huma y Tortoreos, para que en el día 7 de Agosto del año siguiente subieran al monte, portando pendones, cruz parroquial y una imagen de un santo. Y cavilando, y vuelta a cavilar, creó el precioso "ceremonial do encontro", que aún hoy se sigue haciendo como entonces. Él mismo fue por las citadas parroquias a ensayarlo. Y en el dia 7 de Agosto de 1741 fue todo un éxito
    En el día 5 de Agosto del año 1741 subieron la imagen de San Mamed, el pendón y la cruz parroquial, como de costumbre, quedando los cristianos de la parroquia haciendo guardia en el Monte.
.     El día 7 madrugaron D. Rafaél y sus cristianos para subir al monte temprano. Poco a poco, de todas partes se veían subir las procesiones de diversas parroquias con sus pendones, cruces parroquiales e imágenes. 
       Sale, entonces, de la capilla la procesión debidamente organizada, con el pendón a la cabeza, seguido de la cruz parroquial, la imagen del santo, y D. Rafael revestido de roquete, para recibir a cada parroquia vecina en su propia explanada.Y tiene lugar la ceremonia del "encontro". . Primero los que portan los pendones, se van acercando con medidos pasos , haciendo por tres veces genuflexiones y abatimientos con los mismos, vuelven a repetir lo mismo, pero esta vez hacia atrás, para volver de nuevo hacia adelante, al final se dan a besar la cruz de sus pendones, y el de la parroquia visitante toma la primera posición hacia la capilla. La misma ceremonia repiten los portadores de las cruces, y los que llevan las imágenes.Por fin se saludan los sacerdotes y la gente. Ambas parroquias se dirigen en procesión hacia la capilla, seguidas por los gaiteros, que con su armoniosa melodía dan un toque de gran emoción al hermoso ritual.
       En el domingo de Pascua es emocionante la Ceremonia que se hace en el atrio de la Iglesia Parroquial,  representando la Resurrección , creada
también por D. Rafael, con el mismo estilo de la de Sandomedio. Sale por la puerta mayor la procesión, encacabezada por dos pendones, la cruz parroquial de plata y el sacerdote portando la imagen del Niño Jesús. Por la puerta lateral y en sentido contrario, portan la imagen de la Virgen, cubierta de un manto negro. Hechos los rituales de los pendones, sigue el de la Cruz Parroquial  y la Imagen de la Virgen. Finalizada la ceremoni, le quitan a la imagen el manto negro, quedando con uno blanco y reluciente y le colocan en sus brazos al Niño Jesús.
      Fue todo un éxito la fiesta de Sandomedio aquel año.Poco a poco, D. Rafaél fue conquistando a sus feligreses,de nuevo. Al año siguiente subieron todos al monte para apreciar las ya famosas ceremonias, que se repitieron, año tras año, hasta la fecha.
       En el año 1746 se erige en Arcedianato el "Beneficio Curato" de Taboexa con Bula extendida por el Papa Benedicto XIV en 1747, y en Mayo de 1748 toma posesión en la Catedral de Túi, como primer Arcediano, el párroco de Taboexa  D. Rafaél Antonio de Saravia y Horcasitas. Así lo expone Ramón Rodríguez Otero, en su libro "Taboexa-As neves, Historia y Arte, dedicado a todos los vecinos y vecinas de Taboexa con gratitude".
         Así las cosas, D. Rafael tuvo que abandonar la parroquia, para residir en Túi, como canónigo Arcediano de la Catedral.La última partida que firmó en los libros parroquiales fue el 15 de Abril de 1748. Cobraba de la parroquia de Taboexa y sus anejos los diezmos que le pertenecían, que eran varios miles de reales. Le sustituyó en el cargo, como ecónomo,  D. Pedro Estévez Gaiosso.
      Con respecto a la toponimia de Sandomedio, D. Manuel Lara, deán de la Catedral de Túi y profesor del Seminario, defendía que la imagen del mártir no era San Mamed sino San Domecio, cuya fiesta se celebra también el 7 de Agosto. Yo creo más bien, que hay que hacer caso a documentos antiguos, y a continuas visitas pastorales, en las que se hace referencia a la capilla de San Mamed. En la Visita Pastoral del año 1528 se escribe: "avia en la dha feligresia una hermita de San Mamede, no tiene propiedades, esta en el suelo".
        Hay quien afirma que San Mamed, Sandomedio, Sanomedio y San Xes tienen la misma etimología.. A la verdad, yo no le veo ese étimo común.
        Es curioso, que donde hay un San Mamed, hay también un Sandomedio, sobretodo en el Norte de Portugal. En Tomiño, hay una calle, llamada Sanomedio. En Malvas de Túi hay un parque natural , llamado San Mamed o Sanomedio. Fui este año a la fiesta, el 7 de Agosto, invitado por el famoso escultor Rai (Raimundo Martínez), que tiene alrededor de su casa, una magnífica exposición de sus obras, que merece la pena verla. La capilla es de nueva construcción, pero ubicada en el mismo lugar de la antigua, que fue destruida y las piedras desaparecieron. Está en la mitad de la falda del monte, en pleno bosque.Al ser el recinto amplio y dividido en bancales, da la sensación de un gran teatro natural. Hacía mucho calor y se estaba  muy apacible a la sombra de aquella gran arboleda. A este bosque acudirían, como en Taboexa, en aquellos tiempos remotos, los primeros habitantes de Malvas, para adorar a los árboles y sacrificarles animales.Por el mismo motivo, que en nuestra parroquia, edificaron la capilla de San Mamed, para cristianizar aquellos ritos paganos.
RAI, Escultor de Malvas de Túi.

San Mamed-Sanomedio de Malvas



       Volviendo a la etimología de Sandomedio, podría darse el caso, que nuestros ancestros pronunciaran el nombre de "San Mamede", como "San Mamexio" o "Sanomexio". Pero, yo sigo creyendo que "Sandomedio" quiere decir "Santo do medo", "San do medo", "San o medo". Los sacerdotes, al predicar el panegírico del Santo Martir, en el día de su fiesta, alababan al muchacho, que con tan solo 15 años, no tuvo miedo a morir. Prefirió la muerte, antes de renegar de su fe.Y aconsejaban suplicar al Santo a que nos quitase el miedo a las adversidades de la vida. Y empezaron a llamarle "O Santo do medo"
          Es curioso, sin embargo, que si en la Iglesia preguntamos por Sandomedio, todos nos apuntan a la imagen del Santo. Pero, fuera del templo, si hacemos la misma pregunta, nos indican el Monte. Esta dualidad pone de manifiesto, que aquella creencia de nuestros antepasados, de que la diosa Cal-Leach nos observaba y protegía desde el Monte, sigue existiendo en la mentalidad de los habitantes de hoy, que creen  que  el Monte Sandomedio les defiende de las tempestades y resguarda sus cosechas.     
          
                                       ======================================                  

            No quiero terminar la página, sin antes agradecer a todos los comentaristas y a los 1.300 que visitaron mis páginas.
                 En la próxima entrada escribiré sobre el "Arcedianato de Taboexa", cuyo nombramiento no fue bien acogido por la parroquianos y les causó muchos problemas durante 113 años.